هر نوع وسیله نقلیه مکانیکی برای اینکه بتواند بکار خود ادامه دهد باید از یک سیستم روغنکاری برخوردار باشد.

روغن بصورت حائلی بین قطعات متحرک دستگاه قرار گرفته و از تماس مستقیم دو فلز و در نتیجه سایش آنها جلوگیری میکند نبودن روغن بین قطعه باعث تماس مستقیم آنها گردیده سبب سایش سریع و ایجاد حرارت زیاد میگردد و باعث میشود که دو قطعه مربوطه بزودی از کار بیفتند.

ورقه نازک روغن که بین دو قطعه قرار میگیرد بطوریکه اشاره گردید سبب میشود که تماس دو قطعه با یکدیگر قطع گردیده و سایش قطعات به حداقل برسد.

روغن در موتور در واقع همانند خون در بدن انسان می باشد موتور اگر روغن در آن نباشد و یا میزان روغن بسطح پائین تقلیل باید قادر به ادامه کار خود نمیباشد.

وظایف اصلی روغن در موتور بشرح زیر میباشد:

• تقلیل اصطکاک بین دو قطعه متحرک
• خنک کردن قطعات متحرک
• تمیز کردن مسیر حرکت خود برای جلوگیری از جمع شدن ذرات خارجی در قسمت های موتور
• انتقال حرارت و موارد خارجی به قسمت کولر و فیلتر در هنگام بازگشت بمخزن خود و شروع حرکت مجدد روغن در نتیجه کار در موتور تقلیل نمیابد بلکه فقط آلودگی پیدا میکند که معمولا پس از مدت معینی روغن موتور تخلیه و بجای آن روغن تازه ریخته میشود.

گل و لای بزرگترین دشمن محفظه میل لنک:

گرد و غباری که از طریق سیستم و نتلاسیون به محفظه میل لنک وارد می شود با روغن درهم آمیخته و ایجاد گل و لای مینماید و با تغییراتی که اخیرا در سیستم و نتیلاسیون برخی از موتورها بوجود آمده است این اشکال تا حدی بر طرف شده است.

در هر حال مواد خارجی منتجه از سوخت بمیزان قابل ملاحظه ای از محفظه احتران داخل روغن میگردد.

آب بصورت بخار از طریق رینگها وارد میشود. معمولا در موتورهای بنزینی هر یک لیتر بنزنی که در محفظه احتراق مصرف میشود یک لیتر آب بوجود می آی. بیشتر این آب با دود مخلوط شده و از طریق لوله اگزوست خارج می گردد ولی مقداری از آن نیز از کنار رینگها گذشته و با روغن مخلوط میگردد.

مخلوط شدن آب با روغن یک عکس العمل شیمیایی پدید میاورد و در هم آمیختن اکسیژن و هیدروژن و سولفور روغن ترکیب اسیدسولفوریک بوجود آورده باعث میگردد که روغن با اشکال جریان یا بد اثرات دیگر گل و لای و رسوب در روغن مختل کردن کارسوپایها.

رینگها و غیره میباشد که موجب از کار افتادن موتور بطور کامل میگردد.

ذرات فلز و کاربن که در نتیجه سایش قطعات فلزی و احتراق بوجود میاید نیز یکی دیگر از عوامل آلوده کردن روغن می باشد.

اگر روغن بموقع تعویض و یا تصفیه نشود از عهده تمیز کردن قطعات متحرک بطور لازم برنیامده و موجب از کار افتادن موتور میشود.

بطور کلی روغن موتور بر حسب میزان غلظت آن درجه بندی میگردد غلظت در واقع میزان مقاومتی است که روغن برای عبور از حفره ای بقطر و طول معین تحت حرارت و در زمان معینی بوجود میاورد.

اضافات در روغن های امروزی:

غلظت بهیچوجه تعیین کننده اصلی قابلیت روغن برای کار در موتور تحت شرایط مختلف نمی باشد.

روغن های امروزی معمولا با اضافاتی همراه می باشند تا بتوانند علاوه بر حائل بودن بین قطعات و خنک کردن موتور وظایف دیگر را نیز از قبیل:

جلوگیری از اکسیداسیون و سایش پراکنده کردن آلودگیهای مما نعت از ایجاد کف و زنک – نگهداشتن میزان غلظت خود و غیره عهده دار گردند.

بسیار از این اضافات از ترکیب موادی چون روی – فسفرسولفور-باریوم و کلسیم بوجود می آیند.

مقدار این اضافات در روغن های مختلف بستگی مستقیم به نوع و ساختمان موتور و شرائط کار دارد.

سیستم روغنکاری در موتور:

برای روغنکاری موتورهای اولیه از یک روش ساده بنام سیستم ترشح استفاده میشد. بدپنتر تیب که در نتیجه حرکت شاطون ها و میل لنک و ضربه ای که از این حرکت در درون روغن بوجود می آید روغن به اطراف پرتاب و به دیواره های سیلندر پیستون و محوطه های با دامک دنده ها غیره میرسید.

البته همانطور که میتوان درک کرد سیستم ترشح سیستمی بود غیر قابل کنترل و بهیچوجه نمیشد میزان روغن را که به هر یک از قطعات میرسد اندازه گیری کرد.

روغن به برخی از قطعات زیاد و به بعضی دیگر کمتر از حد لازم میرسد.

پس از انجام پژوهشهایی پمپ فشار روغن ابداع گردید.

تحت فشار این پمپ روغن به میزان لازم بقسمتهای حساس رسانده می شود.

بتدریج یا ازدیاد دور و بار موتورها سیستم ترشحی روغنکاری بطور کلی متروک و جای خود را به سیستم فشاری داد.

پمپ روغن که نیروی موتور بگردش درمیاید روغن را بیک مجرای اصلی وارد و از آنجا روغن تحت فشار به قسمتهای حساس وارد می گردد.

با پیشرفت صنعت و تکنولوژی در سیستم روغنکاری نیز تغییرات شگرفی پیش آمده است که تشریع کامل آنها از حوصله این مقاله خارج می باشد.

طبقه بندی روغن از نظر درجات غلظت:

روغنها برحسب غلظت آنها درجه بندی می شوند و با شماره ای همراه S.A.E مشخص می گردند.

سه حرف S.A.E معرف انجمن مهندسین اتوموتیو می باشد که درجه مربوطه به برابر استاندارد معین شده از طرف انجمن مزبور می باشد. روغن بر حسب میزان غلظت از S.A.E10 تا S.A.E60 درجه بندی می گردد.

کیفیت روغن:

ترکیب و کیفیت روغن موتور بوسیله آزمایشها زیر تعیین می گردد.

چگالی:

عبارتست از وزن حجم معین از نمونه به وزن هم حجم آب مقطر در 15/S درجه سانتیگرادغلظت نماینده مقاومتی است که هر مایع در موقع جاری شدن از خود نشان می دهد.

نقطه سیلان:

عبارتست از درجه حرارتی که پائین تر از آن درجه روغن دیگر حالت سیلان نداشته باشد.

مقدار اسیدی:

عبارتست از مقدار میلی گرم پتاس که برای خنثی کردن اسیدهای موجود در یک گرم روغن بکار میرود.

کف کردن:

در اثر دمیدن هوا در روغن تحت شرایط معین ایجاد می شود.

رنگ:

از مقایسه رنک نمونه روغن با شیشه رنگینی شماره دار استاندارد بنام رنگ روغن بدست می آید.

حداقل درجه احتراق بر حسب سانتیگراد:

نمره 10 :  185     نمره20:  190     نمره30:  200    نمره40:  205    نمره50:  205